مشخصات کتاب
- عنوان کتاب: تکامل چیست؟
- نویسنده: ارنست مایر
- مترجم: سلامت رنجبر
- ناشر: انتشارات خاوران فرانسه و فروغ آلمان
- صفحات: ۴۷۲
مقدمهٔ مترجم
در سال ۱۹۱۹ آرتور استنلی ادینگتون که برای مشاهدهٔ کسوف به آفریقای جنوبی رفته بود پس از بازگشت به انگلستان در انجمن سلطنتی، نتایج رصدهای انجام‌شده را گزارش داد و چنین نتیجه گرفت که نظریهٔ انیشتین دربارهٔ تأثیر جاذبه بر نور درست است. پس از این گزارش که با انعکاس بین‌المللی دربارهٔ نظریهٔ انیشتین همراه بود و به یک‌باره او را تا حد نماد نبوغ بالا برد، خبرنگاری نظر انیشتین را دربارهٔ گزارش ادینگتون پرسید و او در پاسخ گفت که ده‌ها آزمایش در تأیید نظریهٔ من نمی‌توانند به‌طور قطع ثابت کنند که این نظریه درست است، اما تنها نتایج یک آزمایش برخلاف آن می‌تواند غلط‌بودن آن را اثبات کند.
آن‌چه علم می‌نامیم، نظریه‌ها یا مدل‌هایی هستند که برمبنای مشاهدات یا تجربیات آزمایشگاهی و حتا ذهنی، برای به‌دست‌آوردن رابطهٔ علّی می‌سازیم‌شان. درستی این نظریه‌ها و مدل‌ها را تا هنگامی می‌پذیریم که بتوانند از آزمون‌های گوناگونی که قدرت پیش‌گویی آن را می‌سنجند، سربلند بیرون آیند. به بیان دیگر، اعتبار هر نظریه تا هنگامی است که آزمایش یا مشاهده‌ای انجام نشده باشد که برمبنای آن نظریه، توجیه‌ناپذیر باشد. بنابراین می‌توان گفت وظیفهٔ دانشمندان نه‌تنها تفسیر نتایجْ برطبق نظریه‌ها، بلکه همچنین تلاش برای طراحی آزمایشی است که بطلان آن نظریه‌ها را نشان دهد و هنگامی‌که آن آزمایش به چنین نتیجه‌ای منجر نشود بر اعتبار آن نظریه می‌افزاید. هرچند هیچ آزمایشی نمی‌تواند درستی قطعی نظریه‌ای را اثبات کند.
نظریهٔ تکامل نیز از این قاعده مستثنا نیست. در طول دو قرن گذشته شواهد بسیاری از جهان زندهٔ در حال تغییر گردآوری شده است که برای توجیه آن‌ها راهی جز پذیرش تکامل نبوده است. هرچند نظریه‌های تکاملی مختلفی برای تبیین این تغییرات ارائه شده اما نظریهٔ تکامل داروینی بیش از سایر نظریه‌های تکامل‌گرایانه مورد پذیرش و البته مخالفت قرار گرفته است. اهمیت این نظریه فارغ از دلایل مخالفان و موافقان، در تأثیرگذاری آن نه‌فقط بر زیست‌شناسی به‌منزلهٔ یک علم تجربی، بلکه بر علوم انسانی و همهٔ ارکان زندگی بشر از اقتصاد گرفته تا جامعه‌شناسی و حتا سیاست است. هیچ نظریه‌ای هرچند دقیق و پیچیده را نمی‌توان یافت که چنین تأثیری بر علوم و باورها گذاشته باشد. مثلاً نظریه‌های نسبیت یا کوانتوم با همهٔ بنیادی‌بودن و ساختارشکنانه‌بودن‌شان هیچ‌گاه جز در میان فیزیک‌دانان و یا تعدادی از ریاضی‌دانان موضوع مورد مناقشه‌ای نبوده‌اند و همگان حتا افراد تحصیل‌کرده یا از آن‌ها بی‌اطلاع هستند و یا جز با تحسین همراه با شگفتی از آن‌ها یاد نمی‌کنند. اما اصطلاح تکامل به‌وفور در ادبیات حوزه‌های مختلف علوم تجربی و انسانی به‌کار می‌رود و این تعمیم‌پذیری سبب برانگیختن بحث‌های بسیاری در حول این نظریه شده است.
به‌هرحال این نظریه از زیست‌شناسی برآمده است و به‌ویژه پس از یافته‌های زیست‌شناسی مولکولی در قرن بیستم، اعتبار بیش‌تری یافته است اما دانشمندان زیست‌شناس نیز البته همیشه در پی کشف یافته‌هایی بوده‌اند که به ابطال این نظریه بینجامد و هنوز کم نیستند زیست‌شناسانی که معتقدند نظریهٔ تکامل داروینی نمی‌تواند همهٔ تغییرات رخ‌داده و تنوع و پیچیدگی‌های قابل مشاهده را بر مبنای اصول تغییرات تدریجی تصادفی و انتخاب طبیعی توجیه کند.
در این میان متألهان و علمای ادیان توحیدی، از آن جمله دانشمندان مسلمان، نیز در قبال این نظریه موضع‌گیری‌های متفاوتی داشته‌اند. برخی از آنان این نظریه را در تعارض با داستان خلقت در کتاب مقدس برشمرده‌اند؛ و در مقابل، گروهی نیز اثبات این نظریه را نه‌تنها منافی خالقیت خداوند نمی‌انگارند بلکه آن را با اصل توحید سازگارتر می‌دانند.
تجربهٔ شخصی من در سه دههٔ گذشته در تماس مستقیم و غیرمستقیم با جامعهٔ زیست‌شناسان و غیرزیست‌شناسانی که با این نظریه موافق یا مخالف بوده‌اند نشان داد که متأسفانه بخش زیادی از هر دو گروه، این نظریه را به‌طور کامل یا دقیق نمی‌دانند و معدود کتاب‌هایی هم که در این زمینه ترجمه شده‌اند یا بسیار تخصصی هستند و به‌کار غیرمتخصصان نمی‌آیند و یا بسیار ساده‌اند و تصویر ناقص و یا حتا اشتباهی از این نظریه ارائه می‌دهند.
فقدان کتابی دربارهٔ نظریهٔ تکامل که تا حد امکان ساده و قابل فهم باشد و درعین‌حال تصویر درستی از این نظریه ارائه دهد من را بر آن داشت تا کتاب چیستی تکامل را ترجمه کنم. این کتاب به قلم یکی از سرشناس‌ترین تکامل‌گرایانِ پس از داروین نوشته شده است؛ کسی که خود سهم بسزایی در توسعهٔ این نظریه داشته و سعی کرده است در این اثرْ تصویری جامع و درعین‌حال نه‌چندان پیچیده از نظریهٔ تکامل ارائه دهد تا علاوه بر زیست‌شناسان، خوانندگانی با گرایش‌های مختلف را نیز در جریان این نظریه و شواهد و همچنین کم‌وکاستی‌های آن قرار دهد. مایر آرزو می‌کند این کتاب نه‌تنها به موافقان نظریهٔ تکامل، بلکه به مخالفان آن نیز فرصت دهد تا با شناخت کافی از این نظریه بتوانند استدلال‌های خود بر له یا علیه آن را قوی‌تر و مستدل‌تر کنند.
پاسخ‌های کوتاه به متداول‌ترین پرسش‌ها درباره تکامل
دانلود کتاب تکامل چیست: سرور اول
